Մարդու մարմինը մի անհավատալի բարդ համակարգ է, որը մինչ օրս, չնայած բժշկության հազարավոր տարիների պատմության, բժիշկների և հետազոտողների մոտ բազմաթիվ հարցեր է առաջացնում: Զարմանալի չի լինի, եթե նշենք, որ մարմնի մասերն ու օրգանիզմի կատարած ֆունկցիաները հաճախ շատ տարօրինակ և անսպասելի հատկություններ են ունենում: Խռռացնելուց մինչև եղունգների աճ. ահա 100 տարօրինակ, զարմանալի և հետաքրքիր փաստեր մարդու օրգանիզմի մասին:

Գլխուղեղ



Գլխուղեղը մարդու մարմնի ամենաբարդ և քիչ հասկացված օրգանն է: Ահա հետազոտողների կողմից բացահայտված մի քանի հետաքրքիր փաստեր:

Դեպի գլխուղեղ եկող և գլխուղեղից դուրս եկող նյարդային ազդակները տեղափոխվում են 76 մ/վ արագությամբ: Երբևէ մտածե՞լ եք, թե ինչի՞ պատճառով է, որ այդքան արագորեն եք հակազդում շրջապատող երևույթներին, կամ ինչու՞ են ձեռքի մատները սկսում անմիջապես ցավել ձեռքը հարվածելուց հետո: Այդ ամենը ձեր մարմնի տարբեր հատվածներից գլխուղեղ գնացող գերարագ նյարդային ազդակների շնորհիվ է:

Գլխուղեղը աշխատում է նույնքան էլեկտրաէներգիայով, որքանով որ աշխատում է 10 վատտանոց լամպը: Գլխի վերևում պատկերված լամպը, որը սովորաբար կարելի է դիտել անիմացիոն նկարներում, այդքան էլ հեռու չէ իրականությունից: Գլխուղեղը, նույնիսկ երբ դուք քնած եք, ծախսում է նույնքան էլեկտրաէներգիա, որքան փոքրիկ լամպը:

Գլխուղեղի բջիջները կարող են պահել 5 անգամ ավելի շատ ինֆորմացիա, քան բրիտանական հանրագիտարանը: Գիտնականները այժմ փորձում են պարզել այդ ինֆորմացիայի ճշգրիտ քանակը: Նրանք կարծում են, որ գլխուղեղի հիշողության ծավալը պետք է լինի 3-ից 1000 տերաբայթի սահմաններում: Համեմատելու համար նշենք, որ օրինակ՝ Բրիտանիայի Ազգային Արխիվը, որտեղ պարունակվում է շուրջ 900 տարվա պատմություն, ընդամենը զբաղեցնում է 70 տերաբայթ ծավալ:

Գլխուղեղը օգտագործում է արյունաշրջանառություն թափանցած թթվածնի 20%-ը: Չնայած որ գլխուղեղը զբաղեցնում է մարմնի զանգվածի ընդամենը 2%-ը, այն օգտագործում է ավելի շատ թթվածին, քան օրգանիզմի մյուս օրգանները: Սրա պատճառով՝ գլխուղեղը դառնում է խիստ խոցելի թթվածնի անբավարարության ժամանակ:

Գլխուղեղն ավելի ակտիվ է գիշերը, քան ցերեկը: Տրամաբանորեն դուք երևի մտածում էիք, որ շնորհիվ բարդ շարժումների, հաշվարկների, խնդիրների և փոխհարաբերությունների, որոնք մենք իրականացնում ենք մեր աշխատանքային ժամերին, գլխուղեղը պետք է ավելի ակտիվ լինի, քան քնած ժամանակ: Գիտնականները դեռ կոնկրետ չգիտեն, թե ինչու, բայց գլխուղեղը ակտիվորեն աշխատում է քնած ժամանակ:

Գիտնականները նշում են, որ որքան մեծ է ձեր I.Q.-ն, այնքան ավելի շատ եք դուք երազներ տեսնում: Սակայն մի մտածեք, թե դուք մտավոր հետամնաց եք, եթե չեք կարողանում հիշել ձեր երազները: Մեզնից շատերը չեն կարողանում հիշել երազների մեծ մասը, այն դեպքում, երբ երազների միջին տևողությունը ընդամենը 2-3 վայրկյան է:

Նեյրոնները շարունակում են աճել մարդու կյանքի ընթացքում: Տարիներ շարունակ գիտնականները և բժիշկները կարծում էին, թե նյարդային բջիջները չեն կարող աճել կամ վերականգնվել: Չնայած որ այս ամենը տեղի չի ունենում ինչպես մարմնի մյուս օրգանների հյուսվածքներում է, նեյրոնները, այնուամենայնիվ, աճում են կյանքի ընթացքում:

Տեղեկատվությունը տարբեր տեսակի նեյրոններով տեղափոխվում է տարբեր արագությամբ: Բոլոր նեյրոնները միմյանց նման չեն: Մեր օրգանիզմում կան տարբեր տեսակի նեյրոններ, որոնցով ազդակը կարող է փոխադրվել 0,5 մ/վ-ից մինչև 120 մ/վ արագությամբ:

Գլխուղեղն ինքը ցավ չի զգում: Չնայած որ գլխուղեղը համարվում է «ցավի կենտրոնը», որի միջոցով դուք զգում եք ցավը երբ օրինակ կտրում եք մատը, կամ այրում մաշկը, գլխուղեղն ինքը ցավային ընկալիչներ չունի և չի կարող ցավ զգալ: Սա չի նշանակում, սակայն, որ ձեր գլուխը չի կարող ցավել: Գլխուղեղը շրջապատված է տարբեր տեսակի հյուսվածքներով, նյարդերով, արյունատար անոթներով, որոնք շատ զգայուն են ցավի նկատմամբ և կարող են ձեզ մի լավ գլխացավ պարգևել:
10. Գլխուղեղի 80%-ը կազմված է ջրից: Գլխուղեղը գորշ, կոշտ զանգված չէ, որը դուք տեսնում եք հեռուստատեսությամբ: Կենդանի գլխուղեղը վարդագույն է, փափուկ՝ շնորհիվ արյունատար անոթների և հյուսվածքում պարունակվող ջրի մեծ քանակության:

Մազեր և եղունգներ



Չնայած որ մազերը և եղունգները մարմնի ոչ կենդանի հատվածներ են, մարդկանց մեծ մասը ծախսում է բավականին ժամանակ դրանց մասին հոգ տանելու համար: Երբ հաջորդ անգամ կտրելուց լինեք մազերը կամ մանիկյուր անելիս լինեք, մտածեք այս փաստերի մասին:

11. Դեմքի մազերը աճում են ամենաարագը: Եթե սափրվելուց 5 ժամ հետո ձեր դեմքին արդեն մազեր են երևում, դուք երևի այս փաստին լավ ծանոթ կլինեք: Ապացուցված է, որ եթե տղամարդը չսափրի իր մորուքը, այն ամբողջ կյանքի ընթացքում կաճի շուրջ 9 մետր, որն ավելի երկար է, քան կետադելֆինը:

12. Ամեն օր մարդը կորցնում է 60-100 մազ: Մազերի կորուստը, կախված սեզոնից, հղիությունից, հիվանդությունից, դիետայից և տարիքից, շատ տարբերվում է:

13. Կանանց մազերի տրամագիծը մոտ երկու անգամ ավելի փոքր է, քան տղամարդկանց մազերի տրամագիծը: Գուցե դա տարօրինակ հնչի, բայց տղամարդկանց մազերն ավելի կոպիտ են, քան կանանց մազերը: Մազի տրամագիծը տատանվում է նաև կախված ռասայից, որի պատճառով որոշ տղամարդկանց մազերը շատ գեղեցիկ են թվում:

14. Մարդու մեկ մազը կարող է պահել մոտ 100 գրամ, որը երկու կոնֆետի քաշ է: Սա Ռապունցելի հեքիաթն ավելի իրական է դարձնում, եթե հաշվի առնենք, որ մարդն ունի հարյուր հազարավոր մազեր:

15. Ամենաարագ աճող եղունգը միջնամատի վրա է: Իսկ ամենից արագն աճում է դոմինանտ ձեռքի միջնամատի եղունգը: Դեռևս անհայտ է, թե ինչու, բայց եղունգի աճը կապված է մատի երկարությունից, ամենաերկար մատի եղունգն ամենաարագն է աճում, իսկ ամենակարճ մատի եղունգը՝ ամենադանդաղը:

16. Մարդու 1 սմ քառակուսի մաշկի վրա նույնքան մազ կա, որքան շինպանզեի մաշկի 1 քառ. սմ.-ի վրա: Մարդիկ զուրկ չեն մազերից, ինչպես առաջին հայացքից թվում է: Մենք ունենք բազմաթիվ մազեր, բայց մեծամասնության վրա այն չի երևում, որովհետև մազերը շատ բարակ են և փոքր:

17. Շիկահերները բոլորից ավելի շատ մազերն ունեն: Ասում են, թե նրանք ավելի շատ են ուրախանում, դրա համար էլ ավելի շատ մազեր ունեն: Մազերի գույնը նաև ցույց է տալիս, թե որքան խիտ է մազածածկույթը մաշկի վրա: Մարդը միջինում ունի 100 000 մազապարկ, որոնցից յուրաքանչյուրը ամբողջ կյանքի ընթացքում ընդունակ է ստեղծել շուրջ 20 մազ: Շիկահերները միջինում ունեն 146 000 մազապարկ, այն դեպքում երբ սևահերները ունեն 110 000-ը: Իսկ նրանք, ովքեր ունեն շագանակագույն մազեր, միջինում ունեն 100 000 մազապարկ, իսկ կարմրահերները՝ 86 000:

18. Ձեռքի մատների եղունգները աճում են մոտ 4 անգամ ավելի արագ, քան ոտքի մատների եղունգները: Նկատած կլինեք, որ ձեռքի մատների եղունգները ավելի հաճախ եք կտրում: Միջինում, ձեռքերի և ոտքերի մատների եղունգները աճում են ամիսը 2-25 սմ:

19. Մարդու մազի կյանքի միջին տևողությունը 3-7 տարի է: Չնայած որ մարդիկ ամեն օր մազեր են կորցնում, մազերի կյանքի տևողությունը բավականին երկար է, իհարկե եթե դրանք վնասված չեն:

20. Դուք պետք է կորցնեք ձեր գլխի մազերի 50%-ից ավելին, որպեսզի դա տեսանելի դառնա ուրիշներին:

21. Մարդու մազերը դժվար են քայքայվում: Բացի մազերի ջերմակայունությունից, դրանք նաև շատ դժվար են քայքայվում: Մազերը չեն կարող քայքայվել ցրտից, եղանակի փոփոխությունից, ջրից կամ այլ բնական ազդակներից և նաև կայուն են շատ թթուների և կոռոզիա առաջացնող քիմիական նյութերի նկատմամբ:

Ներքին օրգաններ



Չնայած որ մենք ներքին օրգաններին այդքան էլ շատ ուշադրություն չենք հատկացնում, բայց նրանք են մեզ թույլ տալիս ուտել, շնչել և քայլել: Ահա մի քանի հետաքրքիր փաստեր մեր ներքին օրգանների աշխատանքի մասին:

22. Ամենամեծ ներքին օրգանը բարակ աղին է: Չնայած որ այն անվանվում է «բարակ», այն մարդու միջին հասակի քառապատիկ երկարությունն ունի: Եթե այն չճկվեր և չոլորվեր, ապա այն չէր տեղավորվի որովայնի խոռոչում:

23. Մարդու սիրտը կարողանում է առաջացնել այնքան ճնշում, որը արյունը կարող է նետել մոտ 10 մետր: Հենց այդ ուժեղ ճնշման պատճառով էլ առաջանում են սրտի զարկերը:

24. Ստամոքսում եղած թթուն բավականաչափ ուժեղ է բարակ մետաղյա թիթեղի կտորը լուծելու համար: Դա չի նշանակում, սակայն, որ դուք կարող եք այն համտեսել, որովհետև քայքայման պրոցեսը շատ երկար և դժվար է տեղի ունենում:

25. Մարդու օրգանիզմում կա 96 000 կմ արյունատար անոթ: Որպեսզի ավելի լավ պատկերացնեք, Երկրի շուրջը մեկ պտույտը ընդամենը 40 000 կմ է, այսինքն՝ անոթները կարելի է երկու անգամ պտտել Երկրի շուրջը:

26. Ստամոքսի ներքին պատը փոխվում է 4 օրը մեկ: Ստամոքսի պատի բջիջները շատ հեշտ քայքայվում են ստամոքսի ուժեղ թթուների ազդեցությամբ: Նրանք, ովքեր ունեն ստամոքսի խոց, կարող են փաստել, թե ինչքան ցավոտ է լինում, երբ այդ թթուները թափանցում են ստամոքսի պատից ներս:

27. Մարդու թոքերի գումարային մակերեսը թենիսի կորտի չափ է, որի շնորհիվ գազափոխանակությունն ավելի արագ է տեղի ունենում: Թոքերում կան հազարավոր բրոնխեոլներ և փոքրիկ, խաղողի հատիկներին նմանվող ալվեոլներ: Վերջիններս պատված են մանրադիտակային չափերի մազանոթներով: Մեծ մակերեսը թույլ է տալիս ավելի արագ իրականացնել գազափոխանակությունը և ապահովել թթվածնի անընդհատ մուտքը արյան մեջ:

28. Կնոջ սիրտն ավելի արագ է բաբախում, քան տղամարդունը: Սրա պատճառն այն է, որ կանայք սովորաբար չափերով ավելի փոքր են, քան տղամարդիկ: Կանանց և տղամարդկանց սիրտը աշխատում է տարբեր կերպ, հատկապես երբ վնասվել է, օրինակ ինֆարկտ են ունեցել: Բուժումները, որոնք ազդում են տղամարդկանց վրա, տարբեր կերպ են ազդում կանանց վրա:

29. Գիտնականները հաշվել են լյարդի շուրջ 500 ֆունկցիաներ: Մարդիկ սովորաբար իրենց լյարդի մասին չեն մտածում, բացառությամբ այն դեպքի, երբ գիշերը չափից դուրս շատ են խմում: Լյարդը մարդու օրգանիզմի ամենաշատ աշխատող և ամենամեծ գեղձն է: Լյարդի ֆունկցիաների մեջ են մտնում՝ լեղու արտադրությունը, արյան կարմիր գնդիկների քայքայումը, սպիտակուցների սինթեզը, դետոքսիֆիկացիան և այլն:

30. Աորտայի տրամագիծը համարյա հավասար է սովորական խողովակի տրամագծին: Մարդու սիրտը միջինում ունի երկու բռունցքի մեծություն, աորտայի չափսերը նույնպես տպավորիչ են: Աորտան այդքան մեծ է, քանի որ այն թթվածնով հարուստ արյուն է մատակարարում մարմնի բոլոր բջիջներին:

31. Մարդու ձախ թոքն ավելի փոքր է, քան աջը, քանի որ ձախ հատվածում գտնվում է սիրտը: Մարդկանց մեծ մասին եթե խնդրեք նկարել թոքեր, նրանք երկու թոքը միմյանց շատ նման կնկարեն: Սակայն իրականում ձախ թոքն ավելի փոքր է, որը պայմանավորված է սրտի անհամաչափ տեղադրությամբ:

32. Դուք կարող եք հեռացնել ձեր ներքին օրգանների մի մասը, բայց կենդանի մնալ: Մարդը կարող է կենդանի մնալ ստամոքսի, լեղապարկի, լյարդի 75%-ի, աղիների 80%-ի, մեկ երիկամի, մեկ թոքի հեռացման դեպքում: Չնայած որ այդ դեպքում մարդը իրեն այդքան էլ լավ չի զգա, բայց օրգանների բացակայությունից չի մահանա:

33. Մակերիկամները փոխում են իրենց չափերը կյանքի ընթացքում: Մակերիկամները, որոնք գտնվում են երիկամների վերին հատվածում, պատասխանատու են սթրեսային հորմոնների՝ ադրենալինի և կորտիզոլի արտադրության համար: Պտղի յոթերորդ ամսում մակերիկամները համարյա ունեն երիկամների մեծությունը: Նորածնի մոտ մակերիկամները սկսում են փոքրանալ, որը շարունակվում է ամբողջ կյանքի ընթացքում: Ծերերի մոտ այս գեղձերը այնքան փոքր են, որ հազիվ են նկատելի:

Օրգանիզմի ֆունկցիաներ



Մարդիկ ամեն օր առնչվում են իրենց օրգանիզմի ֆունկցիաների հետ, չնայած որ դրա մասին այդքան էլ չեն սիրում խոսել:

34. Փռշտոցը ունի 45 մ/վ արագություն: Քանի որ օդը դուրս է գալիս օրգանիզմից շուրջ 45 մ/վ արագությամբ, այդ պատճառով հնարավոր չի լինում աչքերը բաց պահել փռշտալիս:

35. Իսկ հազը ունի 25 մ/վ արագություն: Այս արագության պատճառով է, որ հիվանդության տարածման սեզոնին, մանրէները, վիրուսները շատ արագ տարածվում են սենյակով մեկ:

36. Կանայք թարթում են աչքերը մոտ երկու անգամ ավելի շատ: Մարդը 1 րոպեում աչքերը թարթում է միջինում 13 անգամ:

37. Լցված միզապարկը ունի գնդակի չափեր: Միզապարկում միջինում տեղավորվում է 400-800 քառ. սմ հեղուկ, բայց մարդիկ արդեն 250-300 քառ. սմ-ից հետո սկսում են իրենց անհարմար զգալ:

38. Մարդու մեզի 95%-ը ջուր է:

39. Ոտնաթաթի վրա կան ավելի քան 500 000 քրտնագեղձեր, որոնք օրական կարող են արտադրել ավելի քան 500 մլ քրտինք: Այսպիսի քրտնարտադրության դեպքում նշանակություն չունի, թե ինչպիսին են ձեր սպորտային կոշիկները: Սովորաբար տղամարդկանց մոտ քրտնագեղձերն ավելի ակտիվ են, քան կանանց մոտ:

40. Կյանքի ընթացքում մարդը արտադրում է բավարար թուք՝ երկու լողավազան լցնելու համար: Թուքը ունի մեծ նշանակություն բերանի խոռոչում ընթացող մարսողության պրոցեսում, այն նաև պաշտպանում է բերանի խոռոչի պատը:

41. Մարդը օրական միջինում 14 անգամ օրգանիզմից հեռացնում է գազերը: Եթե դուք մտածում եք, թե երբեք այդպիսի բան չեք անում, դուք սխալվում եք, քանի որ համարյա ամեն ոք դա անում է օրական մի քանի անգամ: Մարսողության պրոցեսում առաջանում են գազեր, որոնք վնասակար են օրգանիզմի համար և պետք է ինչ-որ կերպ դուրս գան: 

42. Ականջածծումբը օգտակար է լսողության համար: Շատ մարդիկ մտածում են, թե ականջածծումբը զզվելի և անօգտակար զանգված է, բայց իրականում այն կարևոր է լսողական ապարատի համար: Այն պաշտպանում է ներքին ականջը բակտերիաներից, սնկերից, կեղտից և նույնիսկ միջատներից: Այն նաև մաքրում և պաշտպանում է լսողական անցուղին:

Սեքս և վերարտադրում



Սեքսը, չնայած նրան, որ որոշ վայրերում տաբուի է վերածված, կյանքի կարևոր հատվածներից մեկն է, որի միջոցով մարդիկ կարողանում են բազմանալ: Ահա մի քանի հետաքրքիր փաստեր, որոնք դուք երևի չեք լսել:

43. Յուրաքանչյուր օր Երկրի վրա մոտավորապես 120 միլիոն անգամ սեքսով են զբաղվում: Մարդիկ շատ արագ տարածվող տեսակներ են, և ամեն օր բնակչության մոտ 4%-ը սեքսով է զբաղվում:

44. Մարդու օրգանիզմի ամենամեծ բջիջը կնոջ ձվաբջիջն է, իսկ ամենափոքրը՝ տղամարդու սպերմատոզոիդը: Այն դեպքում, երբ մաշկի կամ օրինակ մկանների բջիջները անտեսանելի են, ձվաբջիջը բավականին մեծ է, որին հնարավոր է տեսնել նույնիսկ անզեն աչքով: Այն ունի մի քանի միլիմետր տրամագիծ: Սպերմատոզոիդը, մյուս կողմից, շատ փոքր է, և բջջի մեծ մասը ներկայացված է կորիզով:

45. Հղիության առաջին եռամսյակում կանայք երազում ամենաշատը տեսնում են գորտեր, որդեր և սենյակային բույսեր: Հղիության հորմոնները ազդում են տրամադրության վրա՝ առաջացնելով տրամադրության հանկարծակի փոփոխություններ, բայց այս հորմոնները կարող են ազդել նաև երազների վրա:

46. Ատամները սկսում են աճել ծննդից 6 ամիս առաջ: Ատամները սկսում են ձևավորվել, երբ դեռ երեխան գտնվում է արգանդում: 9-12-րդ շաբաթում սաղմի մոտ արդեն ձևավորվում են ատամների սաղմերը, որոնք հետագայում փոխակերպվելու են ատամների:

47. Երեխաները ծնվում են միշտ կապույտ աչքերով: Աչքերի գույնը պայմանավորված է եղջերաթաղանթում և եղջերաթաղանթի տակ գտնվող հատուկ գունանյութերով: Նորածինների մոտ՝ եղջերաթաղանթի հյուսվածքում գտնվող մելանին գունանյութը շատ դեպքերում վերջնականապես զարգացած չի լինում, որի պատճառով՝ անկախ իրենց ժառանգականությունից, երեխաները ծնվում են կապույտ աչքերով: 6-12 ամսականում երեխայի գեների ազդեցությամբ մելանինն ակտիվանում է, որի հետևանքով աչքերը ձեռք են բերում իրենց իրական գույնը:

48. Քաշի համեմատությամբ երեխաներն ավելի ամուր են, քան օրինակ ցուլը: Եթե երեխան ունենար ցուլի չափեր, նա ընդունակ կլիներ քարշ տալ ամբողջությամբ լցված մի վագոն: Փոքրիկների մոտ հատկապես շատ ամուր են ոտքերը:

49. 2000 նորածիններից մեկը ծնվելու պահին ունի ատամներ: Սա կերակրող մայրերի համար պարզապես սարսափելի է: Հաճախ այդ ատամները հենց կաթնատամներ են, իսկ հաճախ էլ դրանք ինչ-որ ավել ատամներ են, որոնք շատ շուտ ընկնում են և փոխարինվում կաթնատամներով:

50. Սաղմի մոտ արդեն 3-րդ ամսից առաջանում են մատնահետքերը: Մատնահետքերը յուրահատուկ են մարդու համար և առաջանում են 6-13 շաբաթվա ընթացքում: 3-րդ ամսում առաջացած մատնահետքերը, ինչքան էլ որ տարօրինակ է, երբեք չեն փոխվում մարդու կյանքի ընթացքում և մահից հետո ամենավերջինն են անհետանում: